بررسي رابطه‌ي شيوه‌هاي فرزندپروري با خود كارآمدي و سلامت رواني دانش‌آموزان

 چكيده

مقاله‌ي حاضر به بررسي رابطه‌ي شيوه‌هاي فرزندپروري با خود كارآمدي و سلامت رواني دانش‌آموزان پايه‌ي دوم دبيرستان‌های شهرستان‌ ...  پرداخته است. اين تحقيق از نوع پيمايشي ـ همبستگي است. حجم نمونه موردمطالعه شامل 360 نفر، كه 193 پسر و 167 دختر و از نوع نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي مي‌باشد. جمع‌آوري اطلاعات به وسيله‌ي پرسشنامه شيوه‌هاي فرزندپروري شيفر، خود كارآمدي شرز و همكاران و سلامت عمومي گلدبرگ و هيلر انجام شده است. یافته‌ها نشان داد که: بين خود كارآمدي دانش‌آموزاني كه والدين آنها شيوه‌هاي فرزندپروري متفاوتي داشته‌اند، تفاوت معني‌داري وجود دارد. سلامت رواني دانش‌آموزاني كه شيوه‌هاي فرزندپروري متفاوتي را تجربه كرده‌اند، بصورت معني‌داري باهم تفاوت دارد. بين سلامت رواني و خود كارآمدي رابطه مثبت و معني‌داري وجود دارد. بين سلامت رواني دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معني‌داري وجود ندارد. شيوه فرزندپروري دانش‌آموزان با توجه به رشته تحصيلي آنها متفاوت است. خود كارآمدي دانش‌آموزان در رشته‌هاي مختلف متفاوت نمي‌باشد. دانش‌آموزاني كه در رشته‌هاي مختلف تحصيل مي‌كنند از نظر سلامت رواني تفاوت معني‌داري باهم ندارند. بين دانش‌آموزان دختر و پسر از نظر خود كارآمدي تفاوت معني‌داري وجود ندارد.

واژه‌های كليدی: شيوه‌هاي فرزندپروري، خود كارآمدي، سلامت رواني

 مقدمه

ارتباط والدين و فرزندان از جمله موارد مهمي است كه سال‌ها نظر صاحب‌نظران و متخصصان تعليم و تربيت را به خود جلب كرده است. خانواده نخستين پايگاهي است كه پيوند بين كودك و محيط اطراف او را به وجود مي‌آورد. كودك در خانواده پندارهاي اوليه را درباره‌ي جهان فرا مي‌گيرد، از لحاظ جسمي و ذهني رشد مي‌يابد، شيوه‌هاي سخن گفتن را مي‌آموزد، هنجارهاي اساسي رفتار را ياد مي‌گيرد و سرانجام نگرش‌ها، اخلاق و روحياتش شكل مي‌گيرد و به عبارتي اجتماعي مي‌شود (اقليدس؛ نقل از هيبتي، 1381).هر خانواده‌اي شيوه‌هاي خاصي را در تربيت فردي و اجتماعي فرزندان خويش به كار مي‌گيرد اين شيوه‌ها كه شيوه‌هاي فرزندپروري ناميده مي‌شوند متأثر از عوامل مختلف از جمله عوامل فرهنگي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و غيره مي‌باشد (هاردي و همكاران، 1993).شيوه‌هاي فرزندپروري به عنوان مجموعه يا منظومه‌اي از رفتارها كه تعاملات والد ـ كودك را در طول دامنه‌ي گسترده‌اي از موقعيت‌ها توصيف مي‌كند و فرض شده است كه يك جو تعاملي تأثيرگذار را به وجود مي‌آورد. شيوه‌هاي فرزندپروري يك عامل تعيين‌كننده و اثرگذار است كه نقش مهمي در آسيب‌شناسي رواني و رشد كودكان بازي مي‌كند. بحث در مورد هريك از مشكلات فرزندان بدون در نظر گرفتن نگرش‌ها، رفتارها و شيوه‌هاي فرزندپروري تقريباً غيرممكن است. هرچند روانشناسان و نظريه‌پردازان بر نقش والدين و شيوه‌هاي فرزندپروري تأكيد مي‌كنند،‌ تحقيقات خيلي كمي در مورد شيوه‌هاي فرزندپروري و آسيب‌شناسي رواني كودك به عمل آمده است (عليزاده و آندرايس؛ نقل از محرابي، 1383).

جامعه و نمونه پژوهش

جامعه مورد بررسي شامل كليه دانش‌آموزان دختر و پسر پايه دوم دبيرستان‌هاي شهرستان ... در سال تحصيلي 84-83 مي‌باشد كه تعداد كل آنها 2249 بوده است. روش نمونه‌گيري اين تحقيق از نوع نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي است. بدين صورت كه ابتدا دانش‌آموزان به دو طبقه پسر و دختر تقسيم و سپس رشته تحصيلي نيز ملاك طبقه‌بندي قرار گرفت. آنگاه با روش نمونه‌گيري تصادفي ساده به نسبت تعداد دختر و پسر و رشته تحصيلي نمونه موردنظر طبق جدول شماره 1 انتخاب گرديد. براي تعيين حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران تعداد 328 نفر بدست آمد اما براي رهايي از افت آزمودني‌ها تعداد به 360 نفر افزايش يافت.